Ostatnie lata przyniosły Polsce liczne zmiany polityczne, gospodarcze, kulturowe i techniczne. Niekiedy trudno jest zrozumieć te przemiany, zaakceptować je oraz dostosować się do nowej rzeczywistości. Te reformy obejmowały wiele sfer życia społecznego. Jednak ludzie trwali przy dotychczasowych przyzwyczajeniach, nie potrafiąc odnaleźć się w nowych realiach. Porządek, do jakiego zdążyliśmy się przyzwyczaić został zaburzony. Społeczeństwo polskie wkraczało w świat demokracji, wolności słowa. Kryzys i upadek socjalizmu spowodowały, iż stawaliśmy się społeczeństwem kapitalistycznym z własnością prywatną. Niestety, przemianom politycznym i gospodarczym nie towarzyszyły równoległe przemiany myślenia w społeczeństwie.

Wcześniej to państwo zapewniało nam pracę i środki do życia, więc nadal oczekujemy wsparcia z jego strony. Jesteśmy bierni i ciężko nam podejmować samodzielne, odpowiedzialne decyzje. Wiele osób jest zdania, że kiedyś było lepiej – tęsknią oni za dawnym ustrojem i ładem.

Już pierwsze lata przekształceń ustrojowych spowodowały gwałtowny wzrost liczby osób pozbawionych pracy. Bezrobocie pojawiło się niemal od razu wśród najpoważniejszych problemów reformującego się państwa i społeczeństwa. Jak obecnie wygląda stopa bezrobocia w Polsce? Najgorzej na zmianach reformatorskich ucierpieli mieszkańcy województwa warmińsko-mazurskiego. Tutaj aż 25 % ludzi nie ma pracy. Patrząc na osoby do 25 roku życia – co drugi nie ma stałego źródła utrzymania. Statystki są przerażające! Ten problem dotyczy także rencistów (3,6 mln) i emerytów (4,5 mln.).

Według ostatnich danych 3 mln Polaków jest rejestrowanych jako bezrobotnych. Im dłużej taka sytuacja się utrzymuje, tym więcej osób żyje w niedostatku, ubóstwie czy nędzy. W najtrudniejszej sytuacji ekonomicznej są rodziny wielodzietne, gdzie rodzice i dorosłe dzieci pozostają w jednym gospodarstwie domowym.

Pozostawanie bezrobotnym mocno wpływa na stan psychiczny bezrobotnych. Im dłużej pozostają bez pracy tym mniejsze są szanse na znalezienie jej ponownie. Bezrobotny jest zależny od innych. Każdy człowiek odczuwa to jako utratę znaczenia w społeczeństwie. Bezskuteczność poszukiwań pracy i poczucie bezsilności mogą prowadzić do konfliktów i patologii.

Rzadsze kontakty z osobami ze szkoły czy pracy z czasem pociągają za sobą pesymizm i zamkniecie się w sobie. Nie ma pieniędzy na prowadzenie życia towarzyskiego i kulturalnego na dotychczasowym poziomie.

Dlaczego zostajemy bezrobotnymi?

Powody są trzy:
– niektórzy pracownicy stają się zbędni
– przejściowy brak pracy, ale oczekiwanie na ponowne zatrudnienie w tej samej firmie po „pewnym okresie”
– samodzielne odejście z pracy

Grono ludzi bez pracy powiększają co roku absolwenci (wchodzący dopiero na rynek pracy). Obserwując trudności ze znalezieniem pracy młodzi ludzie decydują się na dalszą naukę, często na uczelniach płatnych. Patrząc od strony przedsiębiorstwa zatrudniającego pracowników najlepszym „materiałem” na pracownika jest młody człowiek. Firma chętniej zatrudnia młodych niż starszych choć przekwalifikowanych. Firma woli wydać pieniądze na szkolenie młodych pracowników, co może okazać się lepszą inwestycją długookresową. Często zmusza się pracowników do przekwalifikowania się i zdobycia nowych umiejętności. Nie są oni jednak tak poszukiwani na rynku pracy jak młodzi ludzie.

Służby społeczne mają niepełne rozpoznanie potrzeb środowiska bezrobotnych, dlatego zasiłki otrzymują nie tylko najubożsi. Wyraźną część naszego stanowią ludzie, którzy nie chcą pracować. Wolą przejść na zasiłek niż pracować za niską stawkę. Wielu z nich pracuje „na czarno” przy zachowaniu statusu bezrobotnego”. Zasiłek jest częścią korzyści pozostawania bezrobotnym. Prowadzi to do nadmiernego wzrostu bezrobocia dobrowolnego.